12 Günlük Savaşın Ardından Göçmen Operasyonu: İran,...

İran, son iki hafta içinde 300 binden fazla Afgan mülteciyi ülke dışına gönderdi. The Telegraph’ın Afganistan’daki resmi kaynaklara dayandırdığı haberine göre, İran yönetimi bu adımı, ülkede yaşayan Afgan göçmenlerin İsrail adına casusluk yapabilecekleri endişesiyle attı. Bu karar, İran güvenlik kurumlarının talebi doğrultusunda uygulanmaya başladı.

İran’da yıllardır yaşanan ekonomik kriz ve sosyal gerilimlere ek olarak, İsrail-İran hattında yükselen istihbarat savaşlarının, ülkedeki göçmen politikalarını doğrudan etkilediği görülüyor.

Afgan Göçmenler İsrail Şüphesiyle Hedefte

İran’daki resmi makamlar, sınır dışı işlemlerinin güvenlik risklerini azaltma amaçlı olduğunu savunuyor. Özellikle İsrail’in, İran’a yönelik insansız hava araçları (İHA) saldırılarında Afgan göçmenleri istihbarat aracı olarak kullandığına dair şüphelerin ortaya çıkması, ülkedeki mültecilere yönelik baskıyı artırdı.

İran istihbarat kaynaklarının iddiasına göre, bazı Afgan mülteciler İsrail ajanlarıyla irtibat kurarak İran topraklarına sızdırılan dronların yönlendirilmesinde rol oynadı. Bu iddialar üzerine başlatılan operasyonlarla binlerce mülteci sorgulandı, önemli bir bölümü ise sınır dışı edildi.

Taliban’ın Geri Dönüşüyle Kaçış Artmıştı

2021 yılında Taliban’ın yeniden Afganistan’da yönetimi ele geçirmesiyle birlikte, yüz binlerce Afgan, komşu ülkelere sığınmak zorunda kaldı. İran bu ülkelerin başında gelirken, gelenlerin çoğu resmi belgeye sahip olmadan sınırı geçip ülkeye girdi.

İran’daki güncel tahminlere göre, yaklaşık 6 milyon Afgan mülteci ülkede kaçak şekilde yaşıyor. Bu kişiler çoğunlukla İran’da inşaat, tarım ve hizmet sektörlerinde kayıt dışı olarak çalışıyor. Ancak son aylarda bu göçmenlere karşı uygulanan baskılar, deportasyonların büyük oranda artmasına neden oldu.

İstatistikler Endişe Verici

The Telegraph’ın haberine göre sadece 1 Haziran – 5 Temmuz 2025 tarihleri arasında İran’dan yaklaşık 450 bin Afgan vatandaşı ülkesine geri gönderildi. Bu sayılarla birlikte, son 12 ayda İran’dan Afganistan’a geri dönen Afgan mülteci sayısı 900 bini aştı.

Afganistan’daki yerel kaynaklar, geri dönen bu kişilerin büyük kısmının Taliban tarafından sorguya alındığını ve önemli bir bölümünün güvenlik nedeniyle yeniden ülkeden kaçmak istediğini bildiriyor.

Göçmenler Çifte Tehdit Altında

İran’da sınır dışı edilen Afgan mülteciler, ülkelerine döndüklerinde de güvende değiller. Taliban’ın bazı grupları, geri dönenleri “Batı ile iş birliği yapmış” olmakla suçlarken, işkence ve tutuklama vakaları artmış durumda. Birçok mülteci, dönüşlerinde aileleriyle birlikte sistematik takiplere uğradıklarını belirtiyor.

İnsan hakları örgütleri, İran’ın uluslararası mülteci hukukunu ihlal ettiğini savunarak sınır dışı uygulamalarına karşı tepki gösteriyor.

İran’dan Sessiz Temizlik: Güvenlik mi, Ayrımcılık mı?

İran yönetimi ise bu uygulamaların tamamen “milli güvenlik” ekseninde yürütüldüğünü vurguluyor. Ancak uluslararası gözlemciler, bu çapta toplu sınır dışıların siyasi mesaj içerdiğini ve göçmenleri hedef tahtasına oturttuğunu ifade ediyor. Özellikle İsrail ile yaşanan 12 günlük gerilimin ardından gelen bu operasyonlar, İran’ın iç güvenlik refleksi kadar, dış politikadaki yönelimlerini de yansıtıyor.